Dziedzictwo leksykalne wyznacznikiem tożsamości regionu lubelskiego - monografia podsumowująca

Halina Pelcowa, Dziedzictwo leksykalne wyznacznikiem tożsamości regionu lubelskiego, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2023.

Monografia Dziedzictwo leksykalne wyznacznikiem tożsamości regionu lubelskiego jest ostatnim ogniwem projektu „Regionalne dziedzictwo językowe Lubelszczyzny o charakterze etnicznym: Słownik gwar Lubelszczyzny (tomy VI–XII) z dokumentacją leksykologiczną, kartograficzną, ikonograficzną i dźwiękową” (realizowanego na podstawie umowy nr 0125/NPRH7/H11/86/2018 zawartej z MNiSW), wpisanego w moduł "Dziedzictwo narodowe" – priorytetowy obszar badawczy „Dziedzictwo kulturowe, językowe i historyczne o charakterze etnicznym i regionalnym”. Celem projektu jest zachowanie i utrwalenie zanikającego dziedzictwa językowego i kulturowego Lubelszczyzny jako istotnego fragmentu dziedzictwa narodowego oraz opracowanie unikatowego zasobu źródłowego o charakterze regionalnym i etnicznym, istotnego nie tylko dla regionu lubelskiego, ale dla polskiego dziedzictwa kulturowego, służącego jego ochronie, upowszechnianiu i włączeniu do żywej tradycji kultury narodowej. To zadanie zostało zrealizowane w dwunastu tomach  tematycznych, poświęconych kolejnym domenom z zakresu kultury materialnej i duchowej Lubelszczyzny.

Recenzowana monografia, zatytułowana Dziedzictwo leksykalne wyznacznikiem tożsamości regionu lubelskiego, jest ostatnim tomem projektu „Regionalne dziedzictwo językowe Lubelszczyzny o charakterze etnicznym: Słownik gwar Lubelszczyzny (tomy VI-XII) z dokumentacją leksykologiczną, kartograficzną, ikonograficzną i dźwiękową” […]. Jest to znakomita synteza książkowa podejmująca, w dobie globalizacji, niezwykle ważny temat dziedzictwa leksykalnego jako wyznacznika tożsamości regionu, dogłębnie przemyślana, jasno napisana, odznaczająca się doskonałym warsztatem metodologicznym i wyjątkową dokumentacją materiałową. […]. Jej trzon stanowi pięć rozdziałów teoretyczno-materiałowych, w których do badań leksyki gwarowej zastosowano nowoczesny aparat lingwistyczny z zakresu kognitywizmu oraz socjo- i pragmalingwistyki, zachowując jednocześnie odpowiednie proporcje pomiędzy oglądem teoretycznym omawianego zagadnienia, a dokumentacją materiałową. […].Odznaczająca się bogactwem materiałowym i doskonałym warsztatem metodologicznym, a ponadto zaopatrzona w imponującą bibliografię, książka Profesor Haliny Pelcowej pt. Dziedzictwo leksykalne wyznacznikiem tożsamości regionu lubelskiego, dzięki szeroko zakreślonym horyzontom teoretycznym oraz wnikliwej analizie zgromadzonego materiału, niewątpliwie będzie stanowić jeden z podstawowych wzorców metodologicznych dla kolejnych autorów słowników gwarowych, jak też dla analizy ludowej leksyki innych regionów Polski.

Z recenzji prof. dr hab. Haliny Kurek, Uniwersytet Jagielloński

Recenzowana monografia jest zwieńczeniem dzieła życia Haliny Pelcowej, jej dwunastotomowego Słownika gwar Lubelszczyzny. Dzieło to należy do najważniejszych osiągnięć polskiej dialektologii drugiej dekady XXI wieku. […]. Słownik spełnia też bardzo ważną rolę w życiu obecnej wspólnoty tego regionu, ukazuje bardzo ważne wektory jej dziedzictwa, źródła kultury i tożsamości. Jest leksykalną panoramą dawnego życia tej społeczności, jej zmagań z trudnymi warunkami życia, tworzeniem kultury materialnej, wierzeniami religijnymi, kulturą duchową i  tradycją. […].Monografia Haliny Pelcowej jest pozycją zwartą, skupioną na wybranej tematyce znaczenia leksyki gwarowej i jej roli w życiu i kulturze społeczności wiejskiej. Praca składa się z pięciu rozdziałów, które komplementarnie tworzą znakomity wykład. […]. Daje nowe, oryginalne spostrzeżenia na temat wartości gwar lubelskich dla kultury i tożsamości tego regionu. Bardzo dobrze rozwija metodologię badań słownictwa gwarowego i jego związków z kulturą. Z pełnym przekonaniem, że jest to jedna z najlepszych dialektologicznych monografii lat ostatnich, rekomenduję ten tom do druku przez zasłużone dla nauki polskiej Wydawnictwo UMCS.

Z recenzji prof. dra hab. Kazimierza Ożoga, Uniwersytet Rzeszowski

 

Informacja o monografii Dziedzictwo leksykalne wyznacznikiem tożsamości regionu lubelskiego w języku polskim, angielskim, ukraińskim i rosyjskim: